کد مطلب:231263 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:306
شناخت امام
امام هشتم علیه السلام در نوشته ای خطاب به مأمون درباره ی شرایع دین فرمودند:
«من مات و لم یعرف أئمته مات میتة جاهلیة». [1] .
هر كس بی شناخت امامان خویش بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است.
راستی چرا عدم شناخت ائمه علیهم السلام همپای شرك و جاهلیت، و تكذیب ایشان، همردیف كفر و بی ایمانی شمرده شده است؟! آیا غیر از این است كه جز با شناخت امام علیه السلام، راه هدایت را نمی توان شناخت - و جز با معرفت او، به معرفت دینی صحیح نمی توان دست یافت؟
به یقین، شناخت امام عصر علیه السلام - كه كلید همه ی معارف وحی است - تنها با یادگیری نامها و القاب و تاریخ ولادت و غیبت آن حضرت حاصل نمی شود.
باید جایگاه امامت را شناخت.
[ صفحه 64]
باید در حكمت نامها و نشانه های او اندیشید.
باید در شگفتی های ولادت و حیات او تأمل كرد.
باید غیبت پر رمز و راز او را به بررسی نشست و عوامل و لوازم آن را با نگاهی مسؤولانه جست وجو كرد.
باید در كلمات و فرموده های حضرتش دقت نمود. [2] .
باید آن چه را كه سبب خوشنودی و ناخشنودی اوست باز شناخت. و بالاخره... اهداف و آرمان های او را باید فهمید.
این اندیشه و تأمل و بررسی و دقت و تدبر و فهم و شناخت، مقدمه ای تعهد آفرین برای اطاعتی تعبد آمیز از امام زمان علیه السلام است و چنین اطاعتی، عین اطاعت از خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است كه غایت ایمان و اسلام به شمار می آید؛ به طوری كه اصلا دین در معرفت آن حضرت خلاصه می شود. اصل اعتقاد به امام زمان علیه السلام و رجوع به ایشان و تسلیم در برابر آن بزرگوار، بالاترین راه بندگی خدا و روح همه ی اعمال عبادی در دین به حساب می آید. به همین دلیل است كه در یكی از زیارات امام عصر ارواحنا فداه می خوانیم:
«السلام علی الدین المأثور». [3] .
سلام بر دین (به ما) رسیده.
وجود مقدس ولی عصر علیه السلام و معرفت به ایشان همان دینی است كه خدای متعال از بندگان خواسته و بر پیامبرش نازل فرموده است و در
[ صفحه 65]
قیامت در مورد آن سؤال خواهد فرمود.
ابراهیم بن عباس صولی گوید: در محضر امام علی بن موسی الرضا علیه السلام بودم. جمعی از دانشمندان سنی نیز حضور داشتند درباره ی این آیه سؤال شد: (ثم لتسألن یومئذ عن النعیم) [4] این نعمتی كه خداوند در قیامت از آن سؤال می كند چیست؟ یكی از آنها جواب داد: این نعمت آب خنك است!
امام رضا علیه السلام با صدای بلند فرمود: شما این گونه قرآن را تفسیر می كنید! یكی می گوید: منظور از نعیم، در این آیه، «آب خنك» است؛ دیگری می گوید: منظور «غذای لذیذ» است و آن یك می گوید: منظور «خواب راحت و آسوده» است؛ ولی پدرم از پدرش امام صادق علیه السلام نقل فرمود كه همین سخنان در مورد تفسیر «نعیم» در محضرش مطرح شد.
آن حضرت خشمگین گردید و فرمود:
همانا خداوند، بندگانش را در مورد آن چه به آن ها تفضل و مرحمت فرموده، بازخواست نمی كند و به خاطر آن بر آن ها منت نمی گذارد. منت نهادن بر انسان ها در مورد نعمتهای مادی پسندیده نیست. پس چگونه رواست كه چنین كاری ناپسند، به خداوند نسبت داده شود؟! منظور از نعیم، دوستی و ولایت ما خاندان رسالت است. خداوند در این باره، پس از مرحله ی توحید و نبوت، بندگانش را مورد سؤال قرار می دهد». [5] .
بركات پذیرفتن این ولایت تا بدانجاست كه امام هشتم علیه السلام می فرماید:
[ صفحه 66]
«حق علی الله أن یجعل ولینا رفیقا للنبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن أولئك رفیقا». [6] .
بر خداوند است كه دوستان ما را، كه بحق به مقام ولایت و معرفت ما پیشوایان نایل شده اند، همدم و رفیق پیامبران، راستگویان، شهیدان و شایستگان قرار دهد و آنان نیكو رفقایی هستند.
«من مات و لم یعرف أئمته مات میتة جاهلیة». [1] .
هر كس بی شناخت امامان خویش بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است.
راستی چرا عدم شناخت ائمه علیهم السلام همپای شرك و جاهلیت، و تكذیب ایشان، همردیف كفر و بی ایمانی شمرده شده است؟! آیا غیر از این است كه جز با شناخت امام علیه السلام، راه هدایت را نمی توان شناخت - و جز با معرفت او، به معرفت دینی صحیح نمی توان دست یافت؟
به یقین، شناخت امام عصر علیه السلام - كه كلید همه ی معارف وحی است - تنها با یادگیری نامها و القاب و تاریخ ولادت و غیبت آن حضرت حاصل نمی شود.
باید جایگاه امامت را شناخت.
[ صفحه 64]
باید در حكمت نامها و نشانه های او اندیشید.
باید در شگفتی های ولادت و حیات او تأمل كرد.
باید غیبت پر رمز و راز او را به بررسی نشست و عوامل و لوازم آن را با نگاهی مسؤولانه جست وجو كرد.
باید در كلمات و فرموده های حضرتش دقت نمود. [2] .
باید آن چه را كه سبب خوشنودی و ناخشنودی اوست باز شناخت. و بالاخره... اهداف و آرمان های او را باید فهمید.
این اندیشه و تأمل و بررسی و دقت و تدبر و فهم و شناخت، مقدمه ای تعهد آفرین برای اطاعتی تعبد آمیز از امام زمان علیه السلام است و چنین اطاعتی، عین اطاعت از خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است كه غایت ایمان و اسلام به شمار می آید؛ به طوری كه اصلا دین در معرفت آن حضرت خلاصه می شود. اصل اعتقاد به امام زمان علیه السلام و رجوع به ایشان و تسلیم در برابر آن بزرگوار، بالاترین راه بندگی خدا و روح همه ی اعمال عبادی در دین به حساب می آید. به همین دلیل است كه در یكی از زیارات امام عصر ارواحنا فداه می خوانیم:
«السلام علی الدین المأثور». [3] .
سلام بر دین (به ما) رسیده.
وجود مقدس ولی عصر علیه السلام و معرفت به ایشان همان دینی است كه خدای متعال از بندگان خواسته و بر پیامبرش نازل فرموده است و در
[ صفحه 65]
قیامت در مورد آن سؤال خواهد فرمود.
ابراهیم بن عباس صولی گوید: در محضر امام علی بن موسی الرضا علیه السلام بودم. جمعی از دانشمندان سنی نیز حضور داشتند درباره ی این آیه سؤال شد: (ثم لتسألن یومئذ عن النعیم) [4] این نعمتی كه خداوند در قیامت از آن سؤال می كند چیست؟ یكی از آنها جواب داد: این نعمت آب خنك است!
امام رضا علیه السلام با صدای بلند فرمود: شما این گونه قرآن را تفسیر می كنید! یكی می گوید: منظور از نعیم، در این آیه، «آب خنك» است؛ دیگری می گوید: منظور «غذای لذیذ» است و آن یك می گوید: منظور «خواب راحت و آسوده» است؛ ولی پدرم از پدرش امام صادق علیه السلام نقل فرمود كه همین سخنان در مورد تفسیر «نعیم» در محضرش مطرح شد.
آن حضرت خشمگین گردید و فرمود:
همانا خداوند، بندگانش را در مورد آن چه به آن ها تفضل و مرحمت فرموده، بازخواست نمی كند و به خاطر آن بر آن ها منت نمی گذارد. منت نهادن بر انسان ها در مورد نعمتهای مادی پسندیده نیست. پس چگونه رواست كه چنین كاری ناپسند، به خداوند نسبت داده شود؟! منظور از نعیم، دوستی و ولایت ما خاندان رسالت است. خداوند در این باره، پس از مرحله ی توحید و نبوت، بندگانش را مورد سؤال قرار می دهد». [5] .
بركات پذیرفتن این ولایت تا بدانجاست كه امام هشتم علیه السلام می فرماید:
[ صفحه 66]
«حق علی الله أن یجعل ولینا رفیقا للنبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن أولئك رفیقا». [6] .
بر خداوند است كه دوستان ما را، كه بحق به مقام ولایت و معرفت ما پیشوایان نایل شده اند، همدم و رفیق پیامبران، راستگویان، شهیدان و شایستگان قرار دهد و آنان نیكو رفقایی هستند.
[1] بحارالانوار، ج 23، ص 84.
[2] كلمة الامام المهدي.
[3] مفاتيح الجنان، زيارت سرداب مطهر.
[4] تكاثر (102):8.«سپس بي ترديد در همان روز از نعمت پرسيده خواهيد شد».
[5] وسايل الشيعه، ج 16، ص 464.
[6] بحارالانوار، ج 23، ص 307، ح 4.